Ton Rozeman —schrijver, denker, gesprekspartner
Welkom. Als schrijver van een novelle, enkele verhalenbundels en het handboek Korte verhalen schrijven, deel ik hier mijn passie voor proza en het creëren van betekenis in onze verhalen.
Na mijn studies Nederlands en Creative Writing, heb ik in meer dan twee decennia honderden schrijvers begeleid.
Hierdoor heb ik veel ontdekt over hoe verhalen werken en wat ze teweeg brengen, zowel in literatuur als in het dagelijkse leven.
Een verhaal beschrijft geen werkelijkheid, maar creëert een werkelijkheid
Wij zijn personages
In mijn essays en op mijn blog schrijf ik over:
Zulke vragen openen een deur naar een dieper begrip van hoe we onze realiteit en onszelf vormgeven. Ook bieden ze mogelijkheden voor groei, zowel persoonlijk als artistiek.
Hoe leer je jezelf in het schrijven op een andere manier kennen dan in therapie?
Is het schrijven van korte verhalen een noodzakelijk opstapje voor het schrijven van een roman?
Als schrijver begrepen willen worden
Close-reading
Wil je de bespreking van het citaat lezen? Klik op het citaat.
Is dit een banale openingszin? Nee! Magistraal!
Het personage creëert hier de tijd van het verhaal: ze wil het huis opgeruimd hebben voordat haar man uit zijn werk komt. Haar verhaal dat volgt, laat zien dat dit daadwerkelijk voor iemand belangrijk kan zijn. Literatuur kan in staat zijn het grote in het kleine te laten zien.
Nog even over de tijd die ze in haar hoofd en in haar narratief creëert… Het verhaal blijkt over een paar bladzijden inderdaad te eindigen met de thuiskomst van haar man. Zo zie je maar, een drijfveer kan zijn eigen einde bevatten.
En het personage doet nog iets met de tijd, en wel door deze vergelijking te maken: ‘zoals vroeger’. Een vergelijking verbindt meestal twee tijden met elkaar: iets uit het heden of uit de toekomst, wordt vergeleken met iets dat we van vroeger kennen.
Dus wat er in deze ogenschijnlijk eenvoudige openingszin gebeurt, is dat het personage onopvallend via haar drijfveer zowel een toekomst als een verleden creëert. Als schrijver heb je de tijd die door het personage wordt gecreëerd, hard nodig. En als lezer trouwens ook.
Verhaal: De navolging van de roos
Opgenomen in: #alleverhalen
Schrijver: #claricelispector
Vertaler: #adriboon
Uitgeverij: @arbeiderspers
#korteverhalen #literatuur #closereading #tijd #drijfveer #vergelijking
Ogenschijnlijk is het een overbodige uitspraak. Want wat is het nut ervan om tegen een kind met grijze ogen te zeggen: `jij bent het kind met de grijze ogen`? Nogal wiedes. Toch is deze zin van cruciaal belang. Waarom?
De uitspraak van het meisje is er eentje die bevestigt. Ze bevestigt de jongen wie hij is. Daarbij is het belangriijk dat ze dit doet tegen het einde van het verhaal (we zijn hier in hoofdstuk 9 van 10) en ook dat ze een verhaal lang met hem is opgetrokken. Ze kent hem van nabij, ze is zijn geliefde verzorger (of zijn verzorgende geliefde). En de woorden `grijze ogen` hebben een verhaal lang lading gekregen. Zowel het grijs als het kijken waren onderwerp van het verhaal. `Grijze ogen` zijn dus geladen woorden.
Als iemand de ander kan bevestigen in wie hij ten diepste voor haar is, kan dat een moment van inzicht en ontlading zijn, ofwel een epifanie. Weliswaar weten we met na deze uitspraak van het meisje nog niet hoe het verhaal zal eindigen, maar het staat wel vast dat het na deze ontlading tot een einde kan komen.
Boek: Zomer `80 van Marguerite Duras
Uitgeverij: @uitgeverijvleugels
Vertaling: @kiki_coumans
#margueriteduras #literatuur #boek #closereading #epifanie
Dat wat het kind ziet, wordt gezien door de anderen, met zijn ogen. Een beeld heeft zich geopenbaard. Hier kan het eerste hoofdstuk (of eigenlijk: column) stoppen. En dat doet het ook. Dit is de laatste zin van het hoofdstuk. Maar het is ook een begin, en in die zin is het een cliffhanger. Waar leidt dit toe? Kan dat wat nu gezien is ook in zijn volheid ervaren of begrepen worden? In woorden gevat? Gecommuniceerd? En door wie? Wie zal zich over hem ontfermen? Hierna volgen negen hoofdstukken.
Boek: Zomer `80 van Marguerite Duras
Uitgeverij: @uitgeverijvleugels
Vertaling: @kiki_coumans
#margueriteduras #literatuur #boek #closereading #begin
De onmacht in de tweede zin van dit citaat geeft het een extra laag: behalve het verhaal dat het kind niet wil vertellen, is er ook het verhaal over zijn onmacht.
En die tweede zin doet nog een paar dingen:
Zo geeft de zin ritme vanwege de (kleine) herhaling die erin zit: ... "dat ze het niet" ... "dat het niet". Ritme en herhaling maken iets aannemelijk (denk maar aan reclameslogans). Bovendien zit er een stuwende werking in ritme, die de lezer soepel verder laat lezen.
Dat is nog niet alles: er doet zich in die tweede zin ook een korte perspectiefwissel voor. Eventjes verplaatst het kind zich in de toehoorders: ze zouden het niet snappen. Daarna keert het kind terug naar zichzelf en naar zijn verhaal: het is niet nodig om het te zeggen.
Er wordt wel gedacht dat literatuur iets is tussen een schrijver en een lezer, en dat is natuurlijk ook zo. Maar het is ook iets tussen personages onderling. De schrijver wil gehoord worden door een lezer. Personages willen gehoord worden door andere personages. We noemen dit ook wel: urgentie.
Boek: Zomer `80 van Marguerite Duras
Uitgeverij: @uitgeverijvleugels
Vertaling: @kiki_coumans
#margueriteduras #literatuur #boek #closereading #zenderenontvanger #urgentie